ZAKON ZA USLOVITE ZA ZASNOVAWE RABOTEN ODNOS SO STRANSKI DR@AVJANI
("Spu`ben list na SFRJ", br.11/78 i 64/89 i "Slu`ben vesnik na RM", br. 12/93).
^len 1
Stranski dr`avjanin, odnosno lice bez dr`avjanstvo (vo ponatamo{niot tekst: stranski dr`avjanin) mo`e da zasnova raboten odnos so pretprijatie, organizacija za op{testveni dejnosti, banka i druga finansiska organizacija, organizacija za osiguruvawe, zadruga i drugi oblici na sorabotka i zaedni~ko rabotewe so stranski lica (vo ponatamo{niot tekst: organizacija), kako i raboten ~ovek koj samostojno vr{i dejnost so li~en trud, odnosno so li~en trud i so sredstva vo sopstvenost na gra|anite, odnosno so gra|ansko pravno i fizi~ko lice, zemjodelsko stopanstvo, pretstavni{tvo na stranska firma i diplomatsko i konzularno pretstavni{tvo vo Socijalisti~ka Federativna Republika Jugoslavija (vo ponatamo{niot tekst: rabotodavec) ako gi ispolnuva op{tite uslovi utvrdeni so zakon, kolektivniot dogovor i so op{tiot akt (statut, pravila i drugi samoupravni op{ti akti) za obavuvawe na rabotite na rabotnoto mesto za koe zasnova raboten odnos i posebnite uslovi utvrdeni so ovoj zakon.
^len 2
Stranski dr`avjanin mo`e da zasnova raboten odnos ako ima odobrenie za postojano nastanuvawe, odnosno za privremen prestoj vo Socijalisti~ka Federativna Republika Jugoslavija i ako dobie odobrenie za zasnovawe raboten odnos.
Sttanski dr`avjanin mo`e da zasnova raboten odnos so organizacija, odnosno so rabotodavec, bez odobrenie za zasnovawe na raboten odnos od stav 1 na ovoj ~len i bez javno oglasuvawe ako ima odobrenie za
privremen prestoj ili za nastanuvawe oo Socijalisti~ka Federativna Republika Jugoslavija i ako rabotniot odnos go zasnova za obavuvawe na stru~ni raboti utvrdeni so dogovor za delovno-tehni~ka sorabotka, za dolgoro~na proizvodna kooperacija, za prenesuvawe na tehnologija i za stranski vlo`uvawa.
So op{t akt na organizacijata se utvrduvaat, vo soglasnost so zakonot, rabotnite mesta na koi stranskite dr`avjani mo`at da zasnovaat raboten odnos.
Organizacijata odnosno rabotodavecot dol`en e do republi~kata odnosno pokrainskata organizacija nadle`na za rabotite za orabotuvaweto da dostavi podatoci za brojot, strukturata i vremeto na traewe na rabotniot odnos na stranskite dr`avjani od st. 1 i 2 od ovoj ~len, vo soglasnost so propisite za evidencija vo oblasta na trudot.
^len 3
Stanski dr`avjanin koj ima odobrenie za postojano nastanuvawe vo Socijalisti~ka Federativna Republika Jugoslavija, baraweto za izdavawe odobrenie za zasnovawe na raboten odnos go podnesuva do republi~kata toest pokrainskata organizacija nadle`na za rabotite za vrabotuvaweto.
^len 4
Baraweto za izdavawe odobrenie za zasnovawe na raboten odnos stranskiot dr`avjanin koj ima odobrenie za privremen prestoj vo Socijalisti~ka Federativna Republika Jugoslavija go podnesuva na organizacijata, odnosno rabotodavecot so obrazlo`enie za potreba za orabotuvawe na stranski dr`avjanin. Baraweto se podnesuva do republi~kata, odnosno pokrainskata organizacija, nadle`na za rabotite za vrabotuvaweto.
^len 5
Odobrenieto za zasnovawe na raboten odnos so stranski dr`avjanin go dava republi~kata, odnosno pokrainskata organizacija nadle`na za rabotite na vrabotuvaweto.
Na stranski dr`avjanin koj ima odobrenie za postojano nastanuvawe vo Socijalisti~ka Federativna Republika Jugoslavija odobrenieto za zasnovawe na raboten odnos mu se dava za period na va`eweto na odobrenieto za postojano nastanuvawe.
Na stranski dr`avjanin koj ima odobrenie za privremen prestoj vo Socijalisti~ka Federativna Republika Jugoslavija odobrenie za zasnovawe na raboten odnos mu se dava za period koj ne mo`e da bide podolg od periodot na va`eweto na odobrenieto za prestoj.
Podnositelot na baraweto za izdavawe na odobrenie za zasnovawe na raboten odnos mo`e da izjavi `alba protiv re{enieto od stav 1 od ovoj ~len vo rok od 15 dena od denot na dostavuvaweto na re{enieto. @albata se podnesuva do organot odreden so statutot na republi~kata odnosno pokrainskata organizacija nadle`na za rabotite za vrabotuvaweto.
Organot od stav 4 na ovoj ~len e dol`en odlukata da ja donese vo rok od 30 dena od denot na priemot na `albata.
^len 6
Stranskiot dr`avjanin zasnova raboten odnos, so denot na stapuvawe na rabota vrz osnova na odluka za izbor, odnosno so dogovorot za rabota.
^len 7
Pri zasnovawe na raboten odnos, stranskiot dr`avjanin dava posebna pismena izjava so koja ja prifa}a nadle`nosta na jugoslovenskiot sud po slu~aj na spor so organizacijata, odnosno rabotodavecot vo vrska so pra{awata po osnov na trud.
^len 8
Na stranskiot dr`avjanin mu prestanuva rabotniot odnos vo organizacijata odnosno rabotodavecot, ako mu iste~e vremeto na va`eweto na odobrenieto za privremen prestoj ili ako mu bide otka`an privremen prestoj vo Socijalisti~ka Federativna Republika Jugoslavija ili ako bide poni{tena dozvolata za negovoto nastanuvawe vo Socijalisti~ka Foderativna Republika Jugoslavija.
Na stranskiot dr`avjanin na koj mu e prodol`en privremeniot prestoj vo Socijalisti~ka Federativna Republika Jugoslavija i na koj mu e dadeno novo odobrenie za zasnovawe raboten odnos mu se prodol`uva rabotniot odnos.
Na stranskiot dr`avjanin koj zasnova raboten odnos po osnov na dogovorot od ~len 2 stav 2 od ovoj zakon mu prestanuva rabotniot odnos so denot na prestanuvawe na dogovorot.
^len 9
Organizacijata, odnosno rabotodavecot mo`e so stranskiot dr`avjanin da sklu~i dogovor za vr{ewe na privremeni i povremeni raboti, na period koj ne mo`e da bide podolg od tri meseci vo kalendarskata godina, pod uslovite utvrdeni so zakonot i op{tiot akt za vr{ewe na tie raboti od strana na dr`avjanin na Socijalisti~ka Federativna Republika Jugoslavija.
^len 10
Za zasnovawe na raboten odnos ili za sklu~uvawe na dogovor za vr{ewe na privremeni i povremeni raboti so stranski dr`avjanin vo Jugoslovenskata narodna armija odlu~uva, vo sekoj oddelen slu~aj, sojuzniot sekretar za narodna odbrana - koga toa go baraat osobeni potrebi.
^len 11
Dogovorite za vrabotuvawe so stranski dr`avjani koi dobile odobrenie za privremen prestoj vo Socijalisti~ka Federativna Republika Jugoslavija, sklu~eni do denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon, ostanuvaat vo sila do denot na istekot na va`eweto na odobrenieto za privremen prestoj vo Socijalisti~ka Federativna Republika Jugoslavija odnosno do denot na istekot na va`eweto na odobrenieto za zasnovawe na raboten odnos, so toa {to vrz tie dogovori }e se primenuvaat odredbite od ovoj zakon.
Stranskiot dr`avjanin {to e postojano nastanet vo Socijalisti~ka Federativna Republika Jugoslavija, a vo organizacijata zasnoval raboten odnos spored porane{niot propis, ostanuva vo raboten odnos i po vleguvawe vo sila na ovoj zakon.
Stranskiot dr`avjanin od stav 2 na ovoj ~len e dol`en vo rok od 60 dena od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon da podnese barawe za izdavawe na pismena isprava za odobrenie za zasnovawe na raboten odnos (~len 3), {to e dol`en da mu ja izdade republi~kata odnosno pokrainskata interesna zaednica od oblasta na vrabotuvaweto.
Pismena isprava od stav 3 na onoj ~len ima va`nost na odobrenie za zasnovawe na raboten odnos.
^len 12
So pari~na kazna od 30 do 80 plati }e se kazni za prekr{ok organizacijata:
1) ako so stranski dr`avjanin zasnova raboten odnos sprotivno na odredbite na ~l. 2 do 5 od ovoj zakon:
2) ako so stranski dr`avjanin zasnova raboten odnos sprotivno na odredbite od ~l. 6 i 7 na ovoj zakon.
Za prekr{okot od stav 1 na ovoj ~len }e se kazni so pari~na kazna od pet do petnaeset plati i odgovorno lice vo organizacijata odnosno kaj rabotodavecot.
^len 13
Se ovlastuva sojuzniot organ na upravata nadle`na za raboti na trudot i vrabotuvaweto da donese propisi za sproveduvawe na odredbite na ~l. 3 do 5 od ovoj zakon {to se odnesuvaat na postapkata za podnesuvawe barawe za izdavawe odobrenie za zasnovawe na raboten odnos i za davawe na toa odobrenie.
^len 14
So denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon prestanuva da va`i Uredbata za posebnite uslovi za stapuvawe na stranski dr`avjanin vo zdru`eniot trud ("Slu`ben list na SFRJ").