ZAKON ZA STO^ARSTVOTO

I. OP[TI ODREDBI

^len1

So ovoj zakon se ureduva odgleduvaweto i prometot na goveda, ovci, kozi, sviwi, kowi, `ivina, kunikuli i drugi `ivotni od stopansko zna~ewe, dobivaweto na dobito~ni proizvodi, dobnvaweto i prometot na seme i embrioni, proizvodstvoto i prometot na dobito~na hrana i drugi pra{awa vo vrska oo sto~arstvoto.

^len2

Oddelni izrazi upotrebeni vo ovoj zakon go imaat slednovo zna~ewe:

1. „Sto~arstvo" e granka na zemjodelstvoto, ~ija dejnost e odgleduvawe na `ivotni od stopansko zna~ewe i dobivawe dobito~ni proizvodi;

2. „@ivotno od stopansko zna~ewe" (vo natamo{niot tekst: dobitok), e `ivotno koe dava direktna ili indirektna polza za ~ovekot;

3. „Kunikul" e vid doma{no `ivotno koe poteknuva od diviot kunikul, spa|a vo familijata zajaci (Leporidae), vo rodot Orictolagus i vo vidot Cuniculus.;

4. „Dobito~ni proizvodi" se mleko, meso, masnotii, jajca, volna, ko`a i krzno (primarni proizvodi), koski, creva, krv, rogovi, kopita, ~apunki, vlakna, perduvi i drugi proizvodi od dobitok (sekundarn proizvodi);

5. „Avtohtona rasa" e rasa na dobitok koja e sozdadena vo prirodnite uslovi na Republika Makedonija ili nivnoto odgleduvawe e so dolga tradicija;

6. „Priplodno grlo" e `ivotno sposobno za reprodukcija;

7. "Kvalitetno priplodno grlo" e `ivotno od priznatata i prifatena rasa, zapi{ano vo registarot za kvalitetni priplodni frla, so poznato poteklo za dvata roditela najmalku za dve generacii;

8. „Visokokvalitetno priplodno grlo" e `ivotno od priznata i prifatena rasa, zapi{ano vo registarot za visokokvalitetni priplodni grla, so poznato poteklo za dvata roditela najmalku za tri generacii, ispitano na proizvodnite i reproduktivnits osobini i so genetska osnova za visoka priplodna i proizvodna vrsdnost spored priznati i usvoeni nau~ni metodi;

9. „Odbrano (licencirano) ma{ko priplodno grlo" e `ivotno koe so licenciraweto e ostaveno za priplod i evidentirano vo mati~noto knigovodstvo;

10. „Priplodna vrednost" e nasledno vlijanie na `ivotnoto vrz proizvodnite i reproduktivnite osobini na negovoto potomstvo;

11. „Ispituvawe na proizvodnite i rsproduktivnite osobini" e postapka za utvrduvawe na proizvodnite i reproduktivnite osobini na `ivotnoto, vklu~uvaj}i go i kvalitetot na proizvodite vo ramkite na ocenata na priplodnata vrednost;

12. „Mati~no knigovodstvo" e vodewe svidencija za proizvodnite i reproduktivnite osobini na kvalitetnite i visoko kvalitetnite priplodni grla;

13. „Selekcija na priploden dobitok" e odbirawe na grla za priplod;

14. „Dobivawe na seme" e proces na zemawe seme od priplodni grla, negov tretman i stavawe vo promet;

15. „Embriotransfer" e proces na zemawe embrioni, nivno tretirawe, stavawe vo promet i presaduvawe i

16. „Dobito~na hrana" e pronzvod od rastitelno, `ivotinsko ili mineralno poteklo, dobien prirodno kako kabesti ili koncentrirani surovini, ili industriski kako kompletni krmni smeski i surovini, koj slu`i za ishrana na dobitokot, a ne e {teten za nivnoto zdravje, kako ni za zdravjeto na lu|eto {to gi koristat dobito~nite proizvodi.

II. ODGLEDUVAWE NA DOBITOK

^len 3

Dobitokot mo`e da se odgleduva na ekstenziven, poluintenziven ili intenziven na~in. Na~inot na odgleduvawe go izbira odgleduva~ot.

Odgleduvaweto i napasuvaweto na kozite mora da bide pod kontrola na odgleduva~ot.

^len 4

Sto~arskoto proizvodstvo se unapreduva so preze-mawe merki za podobruvawe na:

- proizvodnite i reproduktivnite osobini na dobitokot;

- kvalitetot na dobito~nite proizvodi i

- proizvodstvoto i prometot na dobiti~na hrana. Pravcite za unapreduvawe i razvoj na oddelnite sto~arski granki se utvrduvaat vo Nacionalnata odgleduva~ka programa za sto~arstvoto.

Programata od stav 2 na ovoj ~len ja donesuva Vladata na Republika Makedonija, za period od deset godini.

^len 5

Odgleduva~ite na site kategorii na: goveda, ovci, kozi, sviwi i kowi, a po potreba i drug dobitok, se dol`ni da gi obele`at zaradi nivna identifikacija, evidencija i utvrduvawe na sopstvenosta.

Tro{ocite za obele`uvawe gi snosi sopstvenikot na dobitokot.

^len6

Obele`uvaweto, evidencijata i utvrduvaweto na sopstvenosta od ~len 5 na ovoj zakon gi vr{i pravno lice ovlasteno od ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo.

Pravnoto lice od stav 1 na ovoj ~len, za da bide ovlasteno treba da gi ispolnuva slednive uslovi:

- da ima vraboteno najmalku edno lice so VII/1 stepen stru~na podgotovka Zemjodelski fakultet - sto~arska nasoka; i

- da ima soodvetna oprema za avtomatska obrabotka na podatocite.

Ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo gi propi{uva na~inot na obele`uvaweto, formata, sodr`inata i na~inot na vodeweto na evidencijata i obrazecot na dokumentot za utvrduvawe na sopstvenosta na dobitokot.

III. ODGLEDUVAWE NA PRIPLODEN DOBITOK, DOBIVAWE SEME, OPLODENI JAJCEKLETKI I EMBRIONI

^len7

Vo Republika Makedonija se vodi mati~no knigovodstvo, selekcija i sledewe na sostojbite vo sto~arstvoto.

Mati~noto knigovodstvo i selekcijata na priplodni grla, kako i sledeweto na sostojbite vo sto~arstvoto, gi vodi pravno lice ovlasteno od ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo.

Pravnoto lice od stav 2 na ovoj ~len, za da bide ovlasteno treba da gi ispolnuva slednnte uslovi:

- da ima vrabotsno najmalku ~etiri lica od koi dve so VIII stepen stru~na podgotovka od oblasta na sto~arstvoto i dve so najmalku VII/1 stepen stru~na podgotovka Zemjodelski fakultet - sto~arska nasoka i

- da ima soodvetna oprema za avtomatska obrabotka na podatocite.

Ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodosto-panstvo gi propi{uva na~inot na vodeweto na mati~noto knigovodstvo i selekcijata na priploden dobitok i na sledeweto na sostojbite vo sto~arstvoto, kako i formata i sodr`inata na knigite i obrascite za vodeweto na mati~noto knigovodstvo.

^len8

Osemenuvaweto na `enskite priplodni grla se vr{i na ve{ta~ki ili priroden na~in.

Ve{ta~koto osemenuvawe na `enskite priplodni grla se vr{i so seme od pozitivno oceneti priplodni grla (visoko kvalitetni) ili priplodni grla {to se vo ispituvawe.

Prirodno osemenuvawe na `enskite priplodni grla se vr{i so kvalitetni ili so odbrani (licencirani) ma{ki priplodni grla.

^len9

Visokokvalitetno priplodno grlo se dobiva od visokokvalitetii roditeli.

Kvalitetno priplodno grlo se dobiva od roditeli koi se oceneti kako kvalitetni, ili koga eden od roditelite e ocenet kako visokokvaliteten, a vtoriot kako kvaliteten.

Za dobienite grla od stavovite 1 i 2 na ovoj ~len se vodat registri.

Registrite od stav 3 na ovoj ~len gi vodi ovlastenoto pravno lice od ~len 7 na ovoj zakon.

^len10

Odgleduva~ite na `ivina koi proizveduvaat `enski hibridni piliwa nameneti za odgleduvawe na hibridni koko{ki -nesilki, ma{kite piliwa gi uni{tuvaat vo prviot dni po vedeweto.

Ma{kite i `enskite hibridni piliwa od gojnite hibridi se koristat samo za goewe.

^len11

Ispituvaweto na proizvodnite i reproduktivnite osobini na priplodnite grla se vr{i so primena na priznati i usvoeni nau~ni metodi, pod kontrola na nau~na institucija od oblasta na sto~arstvoto.

Rezultatite od ispituvawata od stav 1 na ovoj ~len gi sobira i obrabotuva pravnoto lice od ~len 7 na ovoj zakon.

Vrz osnova na dobienite rezultati se vr{i utvrduvawe na kvalitetot na priplodnite grla od soodvetna komisija formirana od ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo.

Komisijata od stav 3 na ovoj ~len se sostoi od pretsedatel i ~etvorica ~lenovi i nivni zamenici, koi mora da bidat lica so nau~no-stru~ni poznavawa od oblasta na zootehnikata.

Tro{ocite za komisijata od stav 4 na ovoj ~len gi snosi odgleduva~ot na ispituvanite priplodni grla.

Ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo }e ja propi{e visinata na nadomestokot za rabotata na komisijata.

^len 12

Dobivawe i odgleduvawe na visokokvalitetni i kvalitetni priplodni grla vr{i pravno lice dokolku e zapi{ano vo registarot na odgleduva~i na priploden dobitok {to go vodi Ministerstvoto za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo.

Vo registarot od stav 1 na ovoj ~len se zapi{uva pravno lice po prethodno dobieno re{enie za dobivawe i odgleduvawe na visokokvalitetni i kvalitetni priplodni grla ako gi ispolnuva slednive uslovi:

- raspolaga so opredelen broj na priplodni grla od soodveten vid na dobitok;

- ima doneseno svoja odgleduva~ka programa vo so-glasnost so Nacionalnata odgleduva~ka programa za sto~arstvoto;

- ima vraboteno najmalku edno lice so VII/1 stepen stru~na podgotovka Zemjodelski fakultet - sto~arska nasoka ili Veterinaren fakultet i

- e vklu~en vo sistemot za avtomatska obrabotka na podatocite i vodewe na mati~noto knigovodstvo i kon-trola na proizvodnite i reproduktivnite osobini na dobitokot.

^len13

Za zapi{uvawe vo registarot od ~len 12 stav 1 na ovoj zakon, odgleduva~ot na visokokvalitetni i kvalitetni priplodni grla do Ministerstvoto za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo podnesuva barawe koe osobeno sodr`i:

- firma, sedi{te i adresa na baratelot i

- dokazi deka gi ispolnuva uslovite predvideni so ~len 12 stav 2 na ovoj zakon.

Za zapi{uvawe vo registarot od ~len 12 stav 1 na ovoj zakon se dobiva re{enie.

Protiv re{enieto so koe se odbiva baraweto od stav 2 na ovoj ~len mo`e da se podnese `alba do Komi-sijata za re{avawe na upravnite raboti od vtor stepen od oblasta na zemjodelstvoto, {umarstvoto, vodostopanstvoto i vsterinarstvoto na Vladata na Republika Makedonija.

^len 14

Dobivawe na seme za ve{ta~ko osemenuvawe vr{i pravno lice ovlasteno od ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo.

Pravnoto lice od stav 1 na ovoj ~len, za da bide ovlasteno, treba da gi ispolnuva slsdnive uslovi:

- da ima vraboteno najmalku dve lica so najmalku VII/1 stepen stru~na podgotovka i toa, edno lice so Veterinaren fakultet i edno lice so Zemjodelski fakultet - sto~arska nasoka;

- da raspolaga so visokokvalitetni ma{ki priplodni grla od soodveten vid na dobitok;

- da raspolaga so soodvetni prostorii i

- da ima soodvetna oprema za zemawe, obrabotka, ~uvawe i isporaka na semeto.

Ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo poblisku }e gi propi{e uslovite od stav 2 alineite 3 i 4 na ovoj ~len.

^len 15

Za ve{ta~ko osemenuvawe na priplodnite grla se upotrebuva samo kvalitetno seme, koe po odnos na brojot i vitalnosta na spermatozoidite ispolnuva opredeleni normi.

Pravnoto lice za dobivawe seme za ve{ta~ko osemenuvawe e dol`no da vodi evidencija za vidot, kvalitetot, koli~estvoto i isporakata na dobienoto seme.

Ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodosto-panstvo }e go prop{ie na~inot na vodeweto na evidencijata od stav 2 na ovoj ~len.

^len 16

Ve{ta~ko osemenuvawe na priplodnite grla mo`e da vr{i:

- pravno lice registrirano za vr{ewe na zemjodelski uslugi vo sto~arstvoto, koe ima vraboteno najmalku edno lice osposobeno za ve{ta~ko osemenuvawe, ima soodvetna oprema za aplicirawe na semeto i vodi evidencija za osemenetite grla;

- pravno lice - odgleduva~ na dobitok, so vraboteno najmalku edno lice osposobeno za ve{ta~ko osemenuvawe, za osemenuvawe vo sopstvenoto stado i

- fizi~ko lice - odglseuva~ na dobitok osposobeno za ve{ta~ko osemenuvawe, za osemenuvawe na sopstvenoto stado.

Ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo poblisku }e gi propi{e potrebnata oprema i na~inot na vodeweto na evidencijata od stav 1 alinea 1 na ovoj ~len.

^len 17

Osposobuvawe za ve{ta~ko osemenuvawe na priplodni grla sproveduvaat pravni lica ovlasteni od ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo.

Pravnoto lice od stav 1 na ovoj ~len za da bide ovlasteno treba da gi ispolnuva slednive uslovi:

- da ima vraboteno najmalku tri lica so VII/1 stepen stru~na podgotovka od koi dve lica so Veterinaren fakultet i edno lice so Zemjodelski fakultet - sto~arska nasoka i

- da raspolaga so `ivotni, oprema i prostorni mo`nosti za izveduvawe na obukata.

Ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo poblisku }e ja propi{e programata za sproveduvawe na osposobuvaweto, vremetraeweto i obrazecot za potvrdata za osposobuvawe za ve{ta~ko osemenuvawe, kako i pobliskite uslovi od stav 2 alineja 2 na

ovoj ~len.

^len 18

Ve{ta~ko osemenuvawe; mo`e da se vr{i i so seme od uvoz ako:

- poteknuva od pozitivno oceneto priplodno grlo registrirano vo ovlastena institucija za mati~no knigovodstvo i selekcija vo zemjata od kade {to poteknuva `ivotnoto;

- poteknuva od priplodno grlo koe ima rezultat za krvnata grupa

- uvoznikot ima uverenie za kvalitetot na semeto izdadeno od soodvetna nadle`na institucija na zemjata izvozni~ka.

^len 19

Dobivawe na visokokvalitetno priplodno grlo mo`e da se vr{i i po pat na embriotransfer. Proizvodstvo na embrioni vr{i pravno lice, ovlasteno od ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo.

Pravnoto lice od stav 1 na ovoj ~len za da bide ovlasteno, treba da gi ispolnuva slednive uslovi:

- da ima vraboteno najmalku tri lica so VIII stepen stru~na podgotovka, od koi dve lica od oblasta na veterinarnite nauki i edno lice od oblasta na zemjodelskite nauki i najmalku tri lica so VII/2 stepen stru~na podgotovka od koi dve lica od oblasta na veterinarnite nauki i edno lice od oblasta na zemjodelskite nauki;

- da raspolaga so visokokvalitetni `enski priplodni grla od soodveten vid dobitok;

- da raspolaga so soodvstni prostorii i

- da ima soodvetna oprema za dobivawe i tretman na oplodeni jajcekletki, i za dobivawe, tretman, ~uvawe, promet i presaduvawe na embrioni.

Ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo poblisku }e gi propi{e uslovite od alineite 3 i 4 od stav 2 na ovoj ~len.

^len20

Pravnoto lice od ~len 19 stav 1 na ovoj zakon vodi evidencija za vidot i brojot na oplodeni jajcekletki i embrioni, kako i za na~inot na ~uvawe i presaduvawe na embrioni.

Ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo poblisku }e gi propi{e sodr`inata i na~inot na vodeweto na evidencijata, kako i na~inot na ~uvawe i presaduvawe na embrioni.

^len 21

Presaduvawe na embrioni mo`e da vr{i:

- pravno lics registrirano za vr{ewe zemjodelski uslugi vo sto~arstvoto, koe ima vraboteno najmalku edno lice osposobeno za embriotransfer;

- pravno lice - odgleduva~ na dobitok, so vraboteno najmalku edno lice osposobeno za embriotransfer, za presaduvawe na embrioni vo sopstvenoto stado i

- fizi~ko lice – odgleduva~ na dobitok osposobeno za embriotransfer, za presaduvawe na embrioni vo sopstvenoto stado.

Licata od stav 1 na ovoj ~len mora da imaat oprema za ~uvawe i presaduvawe na embrionite i da vodat evidencija za izvr{enoto presaduvawe na embrioni.

Ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo poblisku }e gi propi{e potrebnata oprema i na~inot na vodeweto na evidencijata od stav 2 na ovoj

~len.

^len22

Osposobuvawe za embriotransfer vr{i ovlasteno pravno lice od ~len 19 na ovoj zakon spored soodvetna programa.

Ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodosto-pansgvo gn propi{uva programata, vremetraeweto na osposobuvaweto i obrazecot na potvrdata za osposobuvawe za vr{ewe na embriotransfer.

^len23

Konzervacija na genetskata vrednost na avtohtoni rasi dobitok i nivno odr`uvawe vo izvornite oblici vr{i institucija opredelena od ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo koja gi ispolnuva slednive uslovi:

- ima vraboteno najmalku pet lica so VIII stepen stru~na podgotovka od koi tri lica od oblasta na zemjodelskite nauki i dve lica od oblasta na biotehnologijata i

- ima laboratorija za ispituvawe na genotipot na dobitokot.

Ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo }e go propi{e na~inot na konzervirawe na genetskata vrednost na avtohtoni rasi dobitok i nivnoto odr`uvawe vo izvornite oblici.

^len24

Sozdavawe na novi rasi i hibrndi na doma{ni `ivotni se vr{i so primena na priznati i usvoeni nau~ni metodi.

Priznavawe na novosozdadeni rasi i hibridi na doma{ni `ivotni, po predlog na soodvetna komisija, a vrz osnova na rezultati od prethodnite ispituvawa, vr{i ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo.

Komisijata od stav 2 na ovoj ~len se sostoi od pretsedatel i ~etvorica ~lenovi i nivni zamenici, koi mora da bidat lica so nau~no-stru~ni poznavawa od oblasta na zootehnikata.

Nadomestokot za komisijata od stav 3 na ovoj ~len go snosi Ministerstvoto za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo.

Ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo }e ja propi{e visinata na nadomestokot za rabotata ia komisijata.

IV. PROMET SO DOBITOK, SEME I EMBRIONI

^len25

Vo promet mo`e da se stavi grlo ako za nego e obezbeden dokument za sopstvenost i grloto e obele`ano soglasno so ~len 5 od ovoj zakon.

^len26

Prometot na dobitok se vr{i na mesto opredeleio za taa namena (dobito~en pazar), na mestoto na odgleduvawe ili na organizirana zemjodelska manifestacija (smotra, izlo`ba ili saem).

^len27

Odgleduva~ot na visokovaliteten i kvaliteten priploden dobitok {to go stava vo promet e dol`en, pokraj uslovite od ~len 25 na ovoj zakon, da obezbedi i pedigre izdadeno od pravnoto lice od ~len 7 na ovoj zakon. ^len 28

Za uvoz na priplodni grla od novi vidovi, rasi i hibridi vo Republika Makedonija potrebna e dozvola {to ja izdava ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo.

Za priplodnite grla od stav 1 na ovoj ~len kupuva~ot mora da obezbedi pedigre izdadeno od nadle`nata institucija na zemjata izvozni~ka.

^len29

Pravnoto lice od ~len 14 stav 1 na ovoj zakon vr{i isporaka na seme za ve{ta~ko osemenuvawe na pravno ili fizi~ko lice od ~len 16 stav 1 alinei 1, 2 i 3 na ovoj zakon.

Pravnoto lice od ~len 19 stav 1 na ovoj zakon vr{i isporaka na embrioni na pravno ili fizi~ko lice od ~len 21 stav 1 alinei 1, 2 i 3 na ovoj zakon.

^len30

Uvoz na seme i embrioni mo`e da vr{i pravnoto lice od ~lenovite 14 i 19 na ovoj zakon po prethodno dobiena dozvola od ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo.

^len31

Za dobivawe odzvola od ~lenovite 28 stav 1 i 30 stav 1 na ovoj zakon, do Ministerstvoto za zemjodelstvo,{umarstvo i vodostopanstvo kupuva~ot treba da podnese barawe koe osobeno sodr`i:

- firma, sedi{te i adresa na kupuva~ot;

- vidot, rasata, kategorijata i vozrasta na dobitokot;

- brojot na grla, embrioni ili dozi na seme;

- zemjata izvoznik i

- mestoto na odgleduvawe vo Republika Makedonija.

^len32

Izvozot na priploden dobntok, seme i embrioni se vr{i vrz osnova na dozvola dobiena od ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo n vodostopanstvo.

^len33

Za dobivawe dozvola za izvoz na priploden dobitok, seme i embrioni do Ministerstvoto za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo prodava~ot treba da podnese barawe koe osobeno sodr`i:

- furma, sedi{te i adresa na prodava~ot;

- vudot, rasata, kategorijata i vozrasta na dobitokot;

- brojot na grla, embriomi ili dozi na seme i

- zemjata uvoznik.

V. PROIZVODSTVO I PROMET NA DOBITO^NA HRANA

^len34

Proizvodstvo na koncentrirana dobito~na hrana (krmna smeska, nameneta za promet, mo`e da vr{i pravno lice ako gi ispolnuva slednive uslovi:

- raspolaga so objekti i oprema koi obezbeduvaat normalen tehnolo{ki proces na proizvodstvo i so oprema za kontrola na kvalitetot;

- ima obezbedeno prostorii za ~uvawe na surovini i na gotov proizvod;

- ima vraboteno najmalku edno stru~no lice so zavr{en VII/1 stepen stru~na podgotovka Zemjodelski fa-kultet - sto~arska nasoka koe }e go vodi procesot na proizvodstvoto;

- ima obezbedeno stru~na kontrola na kvalitetot na dobito~nata hrana vo procesot na proizvodstvoto, s# do pu{tawe vo promet.

Ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo poblisku }e gm propi{e uslovite od stav 1 alinei 1 i 2 na ovoj ~len.

^len34

Koncentriranata dobito~na hrana {to se stava vo promet mora da ima propi{ana deklaracija na ambala`ata i na pridru`niot knigovodstven dokument, vo koja se vneseni osnovnite podatoci za kvalitetot i koli~estvoto.

Hranata od stav 1 na ovoj ~len mora da odgovara na deklariranite podatoci.

^len36

Pravnite lica koi proizveduvaat kabesta dobito~na hrama nameneta za promet, se dol`ni da vr{at kontrola na kvalitetot vo procesot na proizvodstvoto do pu{taweto vo promet.

^len37

Vo promet se stvva dobito~na hrana koja po odnos na sostavot i kvalitetot gi ispolnuva propi{anite uslovi.

Uslovite vo pogled na sostavoti kvaliteto na dobito~nata hrana gn propi{uva ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo vo soglasnost so ministerot za stopanstvo.

^len38

Uvezenata dobito~na hrana nameneta za promet, po odnos na sostavot i kvalitetot, mora da gi ispolnuva uslovite od ~len 37 na ovoj zakon.

^len39

Upotrebata na dobito~na hrana koja go zagrozuva zdravjsto na dobitokot ili koja, preku proizvodite od dobitokot mo`e da go zagrozi zdravjeto na lu|eto, ne e dozvolena vo ishranata na dobitokot.

^len 40

Zaradi utvrduvawe na deklariraniot kvalitet na dobito~nata hrana {to se stava vo promet mo`e da se vr{i analiza, odnosno superanaliza.

Analiza, odnosno superanaliza na dobito~nata hrana vr{at pravni lica ovlasteni od ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo.

Pravnite lica od stav 2 na ovoj ~len za da bidat ovlastsni treba da gi ispolnuvaat slednive uslovi:

- za vr{ewe analiza da imaat vraboteno najmalku dve lica so VII/1 stepen stru~na podgotovka, od koi, edno so Zemjodelski fakultet - sto~arska nasoka i edno so Prirodno-matsmati~ki fakultet-biohemisko-fiziolo{ka nasoka;

- za vr{ewe super analiza da imaat vraboteno najmalku dve lica, od koi, edno so VII/2 stepen stru~na podgotovka Zsmjodelski fakultet - sto~arska nasoka, i edno so VII/1 stepen stru~na podgotovka Prirodno-matemati~ki fakultet - biohemisko-fiziolo{ka nasoka i

- imaat hemiska laboratorija so soodvetna potrebna oprema.

Ministerot za zemjodwlstvo, {umarstvo i vodostopanstvo poblisku }e ja propi{e potrebnata oprema od stav 3 alineja 3 od ovoj ~len.

^len41

Inspektorot e dol`en za rezultatite od analizata koja se vr{i po negovo barawe da go izvesti proizvoditelot ili prometnata organizacija od kogo e zemena probata (mostrata) na dobito~na hrana.

Ako proizvoditelot {to ja proizveduva hranata ili prometnata organizacija {to ja plasira hranata ne e zadovolna so rezultatite od analizata, mo`e da pobara superanaliza vo rok od osum dena od denot na izvestuvaweto za rezultatite od analizata, i toa na ista mostra (treta vre}i~ka) koja e deponirana kaj inspektorot. Ako rezultatot od superanalizata ne e istoveten, odnosno zna~itelno otstapuva vo odnos na onoj od analizata, se priznava rezultatot od superanalizata.

Tro{ocite od analizata, odnosno superanalizata, pa|aat na tovar na proizvoditelot ili na prometnata organizacija za dobito~na hrana, dokolku dobienite rezultati otstapuvaat od deklaracijata.

Vo slu~aj, koga rezultatite od analizata, odnosno superanalizata odgovaraat na deklaracijata, tro{ocite se na tovar na Ministerstvoto za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo.

VI.NADZOR

^len 42

Nadzor nad sproveduvaweto na odredbite na ovoj zakon i propisite doneseni vrz osnova na nego vr{i Ministerstvoto za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo.

^len 43

Inspekciskiot nadzor go vr{i Inspektoratot za zemjodelstvo preku inspektori za zemjodelstvo.

Za inspektor od stav 1 na ovoj ~len mo`e da bide nazna~eno lice koe ima VII/1 stepen stru~na podgotovka Zemjodelski fakultet - sto~arska nasoka i najmalku pet godini rabotno iskustvo vo strukata.

^len44

Inspektorot za zemjodelstvo, pokraj op{tite ovlastuvawa {to gi ima spored posebnite propisi za zemjodelskata inspekcija, ima pravo da vr{i nadzor nad:

1. Vodeweto na mati~noto knigovodstvo;

2. Kvalitetot na priplodniot dobitok i na semeto za ve{ta~ko osemenuvawe, oplodenite jajcekletki i embrionite;

3. Ve{ta~koto i prirodnoto osemenuvawe;

4. Proizvodstvoto na `enski i ma{ki hibridni piliwa;

5. Kvalitetot na dobitokot, semeto za ve{ta~ko osemenuvawe, oplodenite jajcekletki i embrionite vo prometot;

6. Proizvodstvoto i prometot na dobito~na hrana i

7. Da zema mostri na surovini, dobito~ni proizvodi, dobito~na hrana, oeme i embrioni so cel da se ispita dali odgovaraat na propi{anite uslovi od ovoj zakon.

Inspektorot privremeno }e zabrani vr{ewe na opredelena dejnost dokolku utvrdi nepravilnost vo raboteweto ili pravnoto lice prestanalo da ispolnuva nekoj od propi{anite uslovi od ovoj zakon do donesuvawe re{enie za odzemawe na ovlastuvaweto.

^len 45

Zemjodelskiot inspektor na grani~nite premini, pokraj op{tite ovlastuvawa {to gi ima spored posebnite propisi za zemjodelska inspekcija, ima pravo da vr{i nadzor nad uvozot i izvozot na:

1. Dobitok;

2. Seme, oplodeni jajcekletki i embrioni i

3. Dobito~na hrana i komponenti za dobito~na hrana.

Zemjodelskiot inspektor }e zabrani uvoz ili izvoz ako pratkata ne gi ispolnuva propi{anite uslovi od ovoj zakon.

Nadzor nad uvozot i izvozot na dobitokot i proizvodite od stav 1 na ovoj ~len se vr{i na grani~ni premini opredeleni od Vladata na Republika Makedonija.

^len46

Za izvr{eniot inspekciski nadzor inspektorite od ~lenovite 44 i 45 na ovoj zakon, sostavuvaat zapisnik vo koj se vnesuva naodot za sostojbata i predlo`enite merki.

Zapisnikot od stav 1 na ovoj ~len mu se predava na odgovornoto lice vo pravnoto lice ili na liceto vo ~ie prisustvo ss vr{i nadzorot.

Za izvr{uvaweto na merkite ili dejstvijata {to proizleguvaat od zapisnikot od stav 1 na ovoj ~len inspektorot donesuva re{enie vo koe se opredeluva i rokot za izvr{uvawe na merkite dokolku ne e postapeno po zabele{kits utvrdeni vo zapisnikot.

Protiv re{enieto od stav 3 na ovoj ~len mo`e da se izjavi `alba do Komisijata na Vladata na Republika Makedonija vo rok od 15 dena od denot na priemot na re{enieto.

VII. KAZNENI ODREDBI

^len 47

So pari~na kazna od 200.000 denari do 300.000 denari }e se kazni za prekr{ok pravnoto lice ako:

1. Za dobivawe na visokokvaliteten i kvaliteten priploden dobitok upotrebuva priploden dobitok sprotivno na ~len 9 stav 2 od ovoj zakon;

2. Dobiva i odgleduva visokokvaliteten i kvaliteten priploden dobitok, a ne e zapi{an vo registarot (~len 12 stav 1);

3. Dobiva i odgleduva visokokvaliteten i kvaliteten priploden dobitok, a prestane da ispolnuva nekoj od uslovite propn{ani vo ~len 12 stav 2 od ovoj zakon;

4. Dobiva seme za ve{ta~ko osemenuvawe, a ne e ovlasteno (~len 14 stav 1);

5. Dobiva seme za ve{ta~ko osemenuvawe, a prestanalo da ispolnuva nekoj od uslovite propi{ani vo ~len 14 stav 2 od ovoj zakon;

6. Upotrebuva seme koe po odnos na kvalitetot ne ispolnuva opredeleni normi (~len 15) i

7. Vr{i ve{ta~ko osemenuvawe so seme od uvoz koe ne gi ispolnuva propi{anite uslovi (~len 18).

Za prekr{okot od stav 1 na ovoj ~len, }e se kazni i odgovornoto lice vo pravnoto lice, so pari~na kazna od 30.000 denari do 50.000 denari.

Za prekr{okot od stav 1 to~ki 4, 5, 6 i 7 na ovoj ~len, pokraj pari~nata kazna, }e se izre~e merka ia bezbednost odzemawe na predmeti.

Za prekr{okot od stav 1 na ovoj ~len, pokraj pari~nata kazna, na pravnoto lice }e se izre~e merka na bezbednost zabrana za vr{ewe na opredelena dejnost vo traewe od tri do pet godini.

Za prekr{okot od stav 1 na ovoj ~len, pokraj pari~nata kazna, na odgovornoto lice vo pravnoto lice , }e se izre~e merka na bezbednost zabrana za vr{ewe na profesija, dejnost ili dol`nost, vo traewe od {est meseci do edna godina.

^len48

So pari~na kazna od 50.000 denari do 200.000 denari }e se kazni za prekr{ok pravnoto lice ako:

1. Osposobuva kvalifikuvani lica za vr{ewe na ve{ta~ko osemenuvawe nli za embriotransfer, a nema ovlastuvawe (~len 17 stav 1 ili ~len 22 stav 1);

2. Osposobuva kvalifikuvani lica za ve{ta~ko osemenuvawe ili za embriotransfsr, a prestanalo da ispolnuva nekoj od uslovite propi{ani vo ~lenovite 17 stav 2 ili ~len 22 stav 2;

3. Vr{i isporaka na seme za ve{ta~ko osemenuvawe ili embrioni sprotivno na ~lenot 29 od ovoj zakon;

4. Proizveduva koncentrirana dobito~na hrana nameneta za promet, a ne ispolnuva nekoj od uslovite propi{ani vo ~len 34 stav 1 od ovoj zakon i

5. Vr{i analiza i superanaliza, a prestanalo da ispolnuva nekoj od uslovite propi{ani vo ~len 40 stav 3 od ovoj zakon.

Za prekr{okot od stav 1 na ovoj ~len, }e se kazni i odgovornoto lice vo pravnoto lice, so pari~na kazna od 10.000 dsnari do 30.000 denarn.

Za prekr{okot od stav 1 to~ki 3 i 4 na ovoj ~len, pokraj pari~nata kazna, }e se izre~e merka na bezbednost odzemawe na predmeti, a za stav 1 to~ka 4 na ovoj ~len, merka na bezbednost, odzemawe na dobito~na hrana.

Za prekr{okot od stav 1 na ovoj ~len, pokraj pari~nata kazna, na pravnoto lice }e se izre~e i merka na bezbednost, zabrana na vr{ewe opredelena dejnost vo traewe od edna do tri godini.

Za prekr{okot od stav 1 na ovoj ~len, pokraj pari~nata kazna, na odgovornoto lice so pravnoto lice, }e se izre~e merka na bezbednost zabrana na vr{ewe na profesija, dejnost ili dol`nost, vo traewe od ~etiri do devet meseci.

^len49

So pari~na kazna od 20.000 denari do 150.000 denari }e se kazni za prekr{ok pravnoto lice ako:

1. Kozite gi napasuva bez kontrola na odgleduva~ot (~len 3 stav 2);

2. Grloto ne e obele`ano zaradi identifikacija, evidencija i utvrduvawe na sopstvenost (~len 5);

3. Vr{i osemenuvawe sprotivno na ~len 8 stavovi 2 i 3 na ovoj zakon;

4. Ne gi uni{tuva ma{kite piliwa spored ~len 10 stav 1 na ovoj zakon;

5. Ne gi sobira i obrabotuva podatocite od ispituvawata (~len 11 stav 2);

6. Ne vodi evidencija spored ~lenovete 15 ili 20 od ovoj zakon;

7. Vr{i ve{ta~ko osemenuvawe ili embriotrans-fer, a nema vraboteno kvalifikuvano lice spored ~lenovite 16 ili 21 na ovoj zakon;

8. Vr{i promet na dobitok sprotivno na ~lenovite 25 ili 26 od ovoj zakon;

9. Stava vo promet priploden dobitok bez pedigre i dokaz za priplodnata vrednost (~len 27);

10. Stava vo promet dobito~na hrana bez deklaracija ili ako hranata ne odgovara na deklariranite podatoci (~len 35);

11. Ne vr{i kontrola na kvalitetot i zdravstvenata ispravnost na kabestata dobito~na hrana spored ~len 36 od ovoj zakon i

12. Stava vo promet dobito~na hrana koja ne gi ispolnuva propi{anite uslovi od ~len 37 stav 2 na ovoj zakon ili koristi dobito~na hrana koja go zagrozuva zdravjeto ia dobitokot ili koja preku proizvodite od dobitokot mo`e da go zagrozi zdravjeto na lu|eto (~len 39).

Za prekr{okot od stav 1 na ovoj ~len, }e se kazni i odgovornoto lice vo pravnoto lice, so pari~na kazna od 5.000 denari do 10.000 denari.

Za prekr{okot od stav 1 to~ki 3, 10 i 12 na ovoj ~len, pokraj pari~nata kazna, na pravnoto lice }e se izre~e msrka na bezbednost odzemawe ia predmsti.

Za prekr{okot od stav 1 na ovoj ~len, pokraj pari~nata kazna, na pravnoto lice }e se izre~e merka na bezbednost zabrana za vr{ewe na opredelena dejnost vo traewe od {est meseci do edna godina.

Za prekr{okot od stav 1 na ovoj ~len, pokraj pari~nata kazna, na odgovornoto lice vo pravnoto lice, }e se izre~e i merka na bezbednost zabrana za vr{ewe na profesija, dejnost ili dol`nost, vo traewe od tri meseci do {est meseci.

^len50

So pari~ia kazna od 1.000 denari do 50.000 denari za prekr{ok }e se kazni fizi~ko lice ako izvr{i nekoe dejstvie od ~lenot 49 to~ki 1,2, 3, 7 i 8 na ovoj zakon.

Za izvr{uvawe na dejstvie od ~len 48 to~ka 3 na ovoj zakon, pokraj pari~nata kazna, na fizi~koto lice }e se izre~e merka na bezbednost odzemawe na predmeti.

VIII. PREODNI I ZAVR[NI ODREDBI

^len 51

Pravnite lica koi do denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon vr{ele dejnost dobivawe i odgleduvawe na dobitok, se dol`ni vo rok od edna godina od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon da ja usoglasat svojata rabota so odredbite na ovoj zakon.

Pravnite lica od stav 1 na ovoj ~len koi nema da go usoglasat svoeto rabotewe so uslovite utvrdeni so ovoj zakon, vo rokot utvrden vo stav 1 na ovoj ~len, prestanuvaat so rabota.

Postojnite izdadeni ovlastuvawa va`at s# do izdavaweto na ovlastuvawata spored ovoj zakon.

Promet na dobitok koj ne e obele`an soglasno so ~len 5 od ovoj zakon mo`e da se vr{i najdocna do dve godini od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon.

^len 52

Pobliskite propisi od ovoj zakon ministerot za zemjodslstvo, {umarstvo i vodostopanstvo }e gi donese vo rok od edna godina od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon.

^len 53

Do donesuvaweto na pobliskite propisi od ~len 52 na ovoj zakon }e se primenuvaat slednivs propisi:

- Pravilnikot za uslovite {to trsba da gi ispol-nuva kvalitetniot prilloden i slitniot priplodsn dobitok vo poglsd na proizvodnata i priplodnata spo-sobnost („Slu`ben vesnik na SRM" broj 29/75);

- Pravilnikot za na~inot na ispituvawe na ma{kite priplodni grla na potomstvo (progeno testirawe) spored edinstven metod („Slu`ben vesnik na SRM" broj 29/75);

- Pravilnikot za na~inot i postapkata za vr{ewe stru~en nadzor, odbirawe i ocenuvawe na kvalitetniot i elitniot priploden dobitok („Slu`ben vesnik na SRM" broj 29/75) i

- Upatstvo za na~inot na vodewe na registarot i obrascite na registarot na proizvoditelite na kvaliteten i eliten priploden dobitok („Slu`ben vssnik na SRM" broj 29/75).

^lsn 54

So denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon prestanuva da va`i Zakonot za unapreduvaws na sto~arstvoto („Slu`ben vesnik na SRM" broj 47/73, 51/88, 20/ 90, 24/91 i „Slu`ben vesnik na RM" broj 83/92), Zakonot za odgleduvawe na kozi („Slu`bsn vssnik na SRM" br. 21/89, 20/90, 24/91 i „Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 83/92).

^len 55

Ovoj zakon vleguva vo sila osmiot den od denot na objavuvaweto vo „Slu`ben vesnik na Republika Makedonija".