Henry Perrit: Pavarėsia e Kosovės do tė lehtėsonte luftėn kundėr korrupsionit |
|
|
|
Kolegji Juridik Chicago-Kent nė Institutin e Teknologjisė tė shtetit Illinois publikoi para pak ditėsh njė raport mbi korrupsionin nė Kosovė. Raporti i pėrgatitur nga ish dekani i fakultetit, tani profesor nė kėtė kolegj, Henry Perrit dhe disa studentė, ėshtė bazuar nė kėrkimet e bėra gjatė njė projekti veror nė Kosovė. Profesor Perrit vė nė dukje se nėse statusi pėrfundimtar i Kosovės do tė jetė pavarėsia, kjo do tė lehtėsonte luftėn kundėr korrupsionit, meqenėse udhėheqja politike do tė mbante pėrgjegjėsinė pėr zhdukjen e fenomenit.
Profesor Henry Perrit thotė se askush nuk e di me saktėsi se sa i pėrhapur ėshtė fenomeni i korrupsionit nė Kosovė, megjithatė shton ai, si vendasit ashtu edhe ndėrkombėtarėt besojnė se korrupsioni ėshtė i pėrhapur nė tė gjitha nivelet dhe arrin deri nė qarqet mė tė larta tė udhėheqjes qeveritare dhe tė partive politike. Po a ka dalė ky fenomen jashtė kontrollit? Profesor Perrit thotė se ka disa mėnyra pėr ta mbajtur korrupsionin nėn kontroll.
Sfida ėshtė se nuk mund tė ketė njė fushatė efikase kundėr korrupsionit nėse mungon vullneti politik nė nivelet e larta. Dhe ky vullnet deri tani ka munguar si nė udhėheqjen politike vendore, ashtu edhe nė administratėn civile ndėrkombėtare. Nė raportin tonė thuhet qartė se nėse Kosova bėhet e pavarur dhe dėshiron tė ketė njė tė ardhme tė begatė, atėherė kjo tolerancė dhe mungesė vullneti politik duhet tė ndryshojė.
Profesor Perrit thotė se zgjidhja e statusit pėrfundimtar qė do tė kishte formėn e pavarėsisė do tė ndihmonte dukshėm nė luftėn kundėr korrupsionit, sepse pėrderisa komuniteti ndėrkombėtar do tė vazhdojė tė ketė veton nė ēdo vendim tė rėndėsishėm publik, atėherė udhėheqėsit e zgjedhur vendor tė Kosovės mund ti shmangen lehtė pėrgjegjėsisė duke thėnė se ata nuk kanė autoritet dhe nuk e kanė fjalėn e fundit.
Statusi pėrfundimtar nė formėn e pavarėsisė do tė ndihmonte nė dy aspekte: sė pari do tė zbehte tėrheqjen e vėmendjes qė ka shkaktuar procesi i zgjidhjes sė statusit, dhe udhėheqja politike e Kosovės do tė arrinte tė pėrqendrohej nė disa ēėshtje tė rėndėsishme tė politikave publike. Sė dyti, pavarėsia do ta bėnte udhėheqjen politike pėrgjegjėse pėr veprimet e veta pėr herė tė parė.
Profesor Perrit thotė se deri tani komuniteti ndėrkombėtar ka hezituar tė ndėrmarrė hapa pėr ndryshimin e gjendjes, madje edhe ka bllokuar hetime sensitive qė mund tė arrinin deri nė nivelet e larta tė politikės apo shoqėrisė. Komuniteti ndėrkombėtar, thotė ai, ėshtė mjaft i frikėsuar se nėse hetimet zbulojnė fakte pėr njerėz me influencė si nė politikė ashtu edhe nė shoqėri, atėherė hapja e dosjeve ndaj kėtyre personave mund tė nxiste trazira nė vend.
Trazirat mund tė dėmtonin negociatat dhe mendoj se komuniteti ndėrkombėtar, qė nga marsi 2004, e ndoshta edhe mė parė, ėshtė tmerruar nga frika e mungesės sė stabilitetit nė Kosovė.
Nga ana tjetėr, thotė profesor Perrit, edhe sistemi vendor i drejtėsisė nuk po bėn asgjė pėr tė luftuar korrupsionin. Kjo ndodh pėr shkak tė mungesės sė profesionalizmit, frikės, dhe se njė pjesė e kėtij sistemi ėshtė vetė i pėrfshirė nga korrupsioni.
Jeffrey LaMirand, njė nga studentėt kryesorė nė kėtė projekt thotė se ėshtė mirė qė ēėshtja e korrupsionit tė trajtohet sa mė shpejt dhe pėrpara se shoqėria, dhe sidomos tė rinjtė, tė fillojnė tė humbin besimin se njė fenomen i tillė nuk mund tė zhduket.
Gjėja qė mė ka bėrė pėrshtypje nga kultura e njerėzve nė Kosovė ėshtė se ata kishin mjaft interes nė ēėshtjen e korrupsionit dhe nuk tregoheshin cinik ndaj saj. Dhe rinia me tė vėrtetė qė ishte e interesuar ta zhdukte kėtė fenomen.
Profesor Perrit thotė se njerėzit duhet tė fillojnė tė flasin mė hapur pėr problemin e korrupsionit nė mėnyrė qė ai tė pranohet si problem shumė i dėmshėm pėr shoqėrinė dhe tė ardhmen e Kosovės. Ata duhet tė fillojnė tė diskutojnė se cilat duhet tė jenė ndryshimet e nevojshme strukturore dhe politike pas pavarėsisė, pėr tė filluar sa mė shpejt njė fushatė efikase kundėr korrupsionit.
Dėrgoja
kėtė tekst njė miku
Variant i lehtė pėr
t'u shtypur